Zabawajki

O wystawie

Na wystawie „Zabawajki – czyli zabawki ludowe” prezentowane są zabawki drewniane i gliniane znane z targów, odpustów parafialnych i barwnych jarmarków. Są to prace wykonane przy użyciu prostych narzędzi, ręcznie rzeźbione i malowane przez samych twórców oraz ich rodziny. Sam proces produkcji takich zabawek miał często charakter seryjny, a techniki zdobienia były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Z biegiem lat poszerzało to krąg zabawkarzy i spowodowało, że wytwórczością zabawek zajmowało się, już nie tylko kilka rodzinnych klanów, ale wiele wsi. Skupione na danym obszarze wyspecjalizowały się w konkretnych typach zabawek, technice i zdobnictwie. Tak powstały tradycyjne ośrodki zabawkarskie, których historia sięga przełomu XIX i XX wieku i dotyczy głównie Polski południowej, gdzie rolnicy szukając dodatkowych źródeł zarobkowania zaczęli wykorzystywać łatwo dostępne na tych terenach surowce, takie jak drewno i glina do wytwarzania zabawek.

Co można zobaczyć?

Ekspozycja obejmuje obiekty pochodzące z czterech uznanych ośrodków zabawkarskich: żywieckiego, myślenickiego, kieleckiego i rzeszowskiego. Żywiecki ośrodek zabawkarski, który może pochwalić się najstarszą tradycją produkcji zabawek drewnianych reprezentują kolorowo malowane koniki „na kopytach”, koniki z bryczkami i wozami, kołyski dekorowane ryzowaniem, ptaszki stryszawskie, gliniane okaryny i serduszka. Wiodącymi twórcami tego ośrodka, których prace możemy podziwiać na wystawie są: Teodor i Zdzisław Biegun, Andrzej i Władysław Sikorowie, Józef Rumiak, Władysław Lach, Marian Mółka-Groń, Marian Łoboz, Elżbieta Morawiak, Grażyna i Tadeusz Kruczyńscy. Wśród eksponatów zgromadzonych z ośrodka myślenickiego znalazły się charakterystycznie malowane zabawki twórcy ludowego Jana Hodurka: wózki z konikami, karuzelki, samochody, samoloty i helikoptery. Natomiast stylistykę kieleckiego zabawkarstwa ludowego licznie obrazują: koniki na kółkach, konie na biegunach, kółka na dyszelku, ptaki i motyle klaskające skrzydłami, karuzele z obracającymi się figurkami, taczki, kołyski oraz wyroby ceramiczne. Najbardziej znanymi i cenionymi zabawkarzami skupionymi wokół ośrodka kieleckiego, których nazwiska pojawiają się na ekspozycji są: Stanisław i Włodzimierz Ciszkowie, Marian Brzeziński, Józef Materek, Antoni Zemsta, Franciszek Skóra, Andrzej Kozłowski, Józef Żak, Eugeniusz Cichocki, Elżbieta Klimczak, Feliksa Armańska, Stanisława  Matelska, Helena Kaczmarska. Ośrodek rzeszowski słynący z zabawkarskich specjalizacji to cały zbiór fujarek, gwizdków, pukawek, dziobiących kurek, wózków z konikami, taczek, klepaków, karuzel i terkotek. Do czołowych twórców tego ośrodka prezentowanych na wystawie należą: Stanisław Naróg, Jan Puk i Adela Siwek. Ekspozycję uzupełniają prace artystów ludowych: obrazy i rzeźby Tadeusza Żaka, wycinanki Lucyny Kozłowskiej oraz prace malarskie Marianny Wiśnios.

Zwróć uwagę na eksponaty:

Karuzelka

eksponat_14_02
eksponat_14_01
eksponat_14_03
previous arrow
next arrow
Zabawka drewniana wykonana ręcznie, pochodząca z Ośrodka Kieleckiego, wykonana przez twórcę ludowego Andrzeja Kozłowskiego.

Klepak

eksponat_15_01
eksponat_15_02
previous arrow
next arrow
Zabawka drewniana na kiju, poruszana za pomocą mechanizmu kołowego przedstawiająca np. motylka, który przy poruszaniu się kółek klaszcze głośno skrzydłami.

Ptaszki drewniane

eksponat_16_01
eksponat_16_02
eksponat_16_03
eksponat_16_04
previous arrow
next arrow
Jednym z ważnych ośrodków zabawkarstwa ludowego w Polsce jest położona na granicy Beskidu Żywieckiego gmina Stryszawa. Miejscowość zasłynęła z pięknie malowanych drewnianych ptaszków. Najczęściej wykonywano pliszki, kraski, dzięcioły, jastrzębie oraz papugi. Ptaszki stryszawskie oprócz znaczenia ludycznego oraz estetycznego spełniały funkcję magiczną, dawano je w prezencie na „nowe mieszkanie”, aby zapewnić spokój i przychylność temu domowi.

Zobacz pozostałe wystawy:

Charakter wystawy
  • Wystawa stała

Wtorek - Niedziela 8:00 - 16:00
Poniedziałek: nieczynne

bilet normalny – 25 zł bilet ulgowy – 15 zł (obejmuje: uczniów, studentów, doktorantów, nauczycieli, emerytów i rencistów)

Kielce ul. Pl. Wolności 2
25-367